Chiến lược gạo Việt Nam đang đứng trước một bước ngoặt quan trọng khi các chỉ số xuất – nhập khẩu đảo chiều mạnh, thị trường thế giới dư cung và áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng. Việc Việt Nam chi tới 1,5 tỉ USD để nhập khẩu gạo chỉ trong 11 tháng, mức cao nhất từ trước đến nay, trong khi xuất khẩu giảm sâu, buộc ngành lúa gạo phải nhìn lại cách phát triển dựa trên sản lượng suốt nhiều thập kỷ qua.

Trong bối cảnh đó, câu hỏi đặt ra không còn là “xuất được bao nhiêu gạo”, mà là xuất loại gạo nào, bán cho ai và giá trị mang lại là bao nhiêu.

 

 

Chiến lược gạo Việt Nam trước thực trạng xuất giảm, nhập tăng

Theo báo cáo của Bộ NN-MT, lũy kế đến hết tháng 11.2025, xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt khoảng 7,5 triệu tấn, giảm 11,5% về lượng và 28% về giá trị, chỉ còn 3,8 tỉ USD. Ngược lại, nhập khẩu gạo tăng mạnh, đạt 1,5 tỉ USD, tương đương khoảng 3,5 triệu tấn, cao hơn cả năm 2024 tới 200 triệu USD.

Việc xuất giảm – nhập tăng khiến thặng dư thương mại gạo từ mức khoảng 4 tỉ USD của năm trước rơi xuống chỉ còn 2,3 tỉ USD. Đây là tín hiệu cảnh báo rõ ràng cho thấy chiến lược gạo Việt Nam hiện nay đang bộc lộ nhiều giới hạn.

Một số ý kiến cho rằng nhập khẩu tăng nhằm cân đối cung – cầu nội địa hoặc phục vụ xuất khẩu. Tuy nhiên, quy mô nhập khẩu lớn trong năm 2025 cho thấy xu hướng này không còn nằm trong “quy luật thông thường” và cần được nhìn nhận nghiêm túc hơn.

 

 

Vì sao chiến lược gạo Việt Nam không thể tiếp tục chạy theo sản lượng?

Diện tích lúa thu hẹp và cạnh tranh cây trồng

Ở góc độ sản xuất, ông Lê Thanh Tùng – Phó Chủ tịch Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam (Vietrisa) – cho biết diện tích canh tác lúa đang thu hẹp dần do quá trình đô thị hóa, phát triển khu công nghiệp và sự cạnh tranh từ các cây trồng có giá trị kinh tế cao hơn.

Dự báo đến năm 2030, khối lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam có thể chỉ còn khoảng 5 triệu tấn/năm. Nhận định này cũng phù hợp với dự báo của Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật khi cho rằng diện tích gieo trồng năm 2026 có thể giảm thêm 0,2 triệu ha.

Trong bối cảnh quỹ đất nông nghiệp ngày càng hạn chế, việc duy trì chiến lược gạo Việt Nam dựa trên số lượng lớn, giá thấp là không bền vững.

Thị trường gạo thế giới bước vào chu kỳ dư cung

Một yếu tố quan trọng khác buộc chiến lược gạo Việt Nam phải thay đổi là nguồn cung gạo toàn cầu đang dư thừa.

Sau “cơn sốt gạo” năm 2023, nhiều quốc gia đã đẩy mạnh mở rộng diện tích và tăng sản lượng. Ước tính trong năm 2024 và 2025, mỗi năm thế giới dư thừa khoảng 3 triệu tấn gạo, và đến năm 2026, con số này có thể tăng thêm 5 triệu tấn.

Các thị trường nhập khẩu lớn cũng đang điều chỉnh chính sách:

• Indonesia ngừng nhập khẩu gạo do dự trữ đạt mức kỷ lục 3,7 triệu tấn, cao nhất kể từ năm 1967

• Philippines chỉ mở cửa nhập khẩu hạn chế, theo từng giai đoạn

• Ấn Độ vượt Trung Quốc trở thành nước sản xuất gạo lớn nhất thế giới, sản lượng tiếp tục tăng 4–5%

Trong bối cảnh đó, chiến lược gạo Việt Nam nếu vẫn chạy theo sản lượng sẽ phải đối mặt với áp lực giảm giá kéo dài.

 

Chiến lược gạo Việt Nam và bài toán nhập khẩu gạo giá rẻ

Theo ông Nguyễn Văn Thành – Giám đốc Công ty TNHH SX-TM Phước Thành IV (Vĩnh Long), lượng gạo nhập khẩu tăng mạnh chủ yếu nằm ở phân khúc giá rẻ, nơi nguồn cung trong nước không dồi dào.

Cụ thể:

• Gạo giá rẻ từ Ấn Độ phục vụ chế biến, bếp ăn công nghiệp

• Một lượng không nhỏ lúa gạo nhập từ Campuchia

Điều này cho thấy chiến lược gạo Việt Nam đang tồn tại một “khoảng trống phân khúc”: Việt Nam xuất nhiều gạo trung bình, nhưng lại phải nhập gạo giá rẻ cho tiêu dùng nội địa và chế biến.

 

Chiến lược gạo Việt Nam cần chuyển sang phân khúc cao cấp

Trước thực trạng trên, nhiều chuyên gia cho rằng giảm lượng – tăng chất là con đường tất yếu.

Gạo cao cấp cho thị trường ngách

Dù thị trường thế giới dư cung, vẫn tồn tại những phân khúc thiếu hụt cục bộ, đặc biệt là gạo chất lượng cao:

• Nhật Bản: gạo Japonica, gạo chất lượng ổn định, truy xuất nguồn gốc

• Trung Quốc: gạo nếp, gạo ST25

• Trung Đông: ST25 và các dòng gạo thơm nhẹ

Theo ông Nguyễn Văn Thành, doanh nghiệp muốn tồn tại phải tìm đúng phân khúc phù hợp với năng lực và nguồn lực tài chính, thay vì dàn trải.

Không còn chỗ cho tư duy “bán gạo vô danh”

Ông Phạm Thái Bình – Chủ tịch HĐQT Công ty CP Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An – nhận định: hầu hết các thị trường hiện nay nhập khẩu với quy mô nhỏ hơn nhưng yêu cầu chất lượng cao hơn, có khẩu vị và tiêu chuẩn rất riêng.

Điều này đòi hỏi chiến lược gạo Việt Nam phải gắn với giống lúa cụ thể, vùng trồng cụ thể và thị trường cụ thể, thay vì xuất khẩu gạo “không tên”.

 

Bài học từ chiến lược “Gạo hảo hạng” của Thái Lan

Một ví dụ điển hình cho sự chuyển hướng thành công là chiến lược “Gạo hảo hạng – Exquisite Rice” của Thái Lan.

Thay vì xuất khẩu số lượng lớn, Thái Lan xây dựng thương hiệu gạo dựa trên:

• Hương vị

• Nguồn gốc gạo đặc sản

• Câu chuyện của người nông dân

Lô hàng đầu tiên chỉ 450 tấn, nhưng giá bán lên tới 1.130 USD/tấn, cao gấp nhiều lần giá gạo thông thường. Mục tiêu của chiến lược này là giúp nông dân nhỏ lẻ tăng lợi nhuận 5–10 lần.

Thông điệp từ Thái Lan rất rõ ràng: Người tiêu dùng toàn cầu không còn mua gạo chỉ vì thói quen, mà vì giá trị.

 

Định hướng mới cho chiến lược gạo Việt Nam đến 2030

Từ thực tế trong nước và kinh nghiệm quốc tế, chiến lược gạo Việt Nam trong giai đoạn tới cần tập trung vào:

1. Giảm sản lượng, nâng giá trị

• Không chạy theo mục tiêu xuất khẩu bằng mọi giá

• Ưu tiên các dòng gạo có giá trị cao, biên lợi nhuận tốt

2. Đẩy nhanh Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao

• Gắn với phát thải thấp

• Truy xuất nguồn gốc

• Xây dựng thương hiệu vùng trồng

3. Gắn sản xuất với thị trường

• Trồng theo nhu cầu thị trường

• Liên kết chặt giữa nông dân – doanh nghiệp – xuất khẩu

4. Vai trò điều tiết của Nhà nước: Theo ông Đỗ Hà Nam – Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), cần:

• Tăng cường hợp tác lương thực cấp chính phủ

• Mở rộng thị trường mới

• Hỗ trợ doanh nghiệp thu mua tạm trữ khi vào vụ đông xuân để tránh rớt giá

 

Kết luận

Chiến lược gạo Việt Nam không còn nhiều dư địa để đi theo con đường cũ dựa trên số lượng. Trong bối cảnh thị trường thế giới dư thừa, cạnh tranh gay gắt và yêu cầu chất lượng ngày càng cao, giảm lượng – tăng chất – gắn với thị trường là hướng đi tất yếu. Nếu không thay đổi, ngành gạo sẽ tiếp tục đối mặt với vòng xoáy “giá thấp – lợi nhuận mỏng – rủi ro cao”. Ngược lại, nếu làm đúng, hạt gạo Việt Nam hoàn toàn có thể bán ít hơn nhưng giá trị cao hơn, mang lại lợi ích bền vững cho nông dân và doanh nghiệp.

 

Nguồn: Thanh Niên

Giá lúa gạo hôm nay 12/02/2025: Giá lúa OM 5451 tăng 100 đồng/kg

Theo thông tin mới nhất từ Bộ Công Thương, giá lúa gạo hôm nay ngày 12/02/2025 tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long không có quá nhiều biến động, giá tương đối bình ổn, riêng lúa có sự thay đổi nhẹ với lúa OM 5451. Lượng các lại về ít, giao dịch cầm chừng. Thị trường xuất khẩu neo ở mức thấp

Giá lúa gạo hôm nay 11/02/2025: Giá gạo nguyên liệu OM 380 tăng 200 đồng/kg

Theo thông tin mới nhất từ Bộ Công Thương, giá lúa gạo hôm nay ngày 11/02/2025 tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long điều chỉnh tăng nhẹ với một số mặt hàng gạo trong nước lượng gạo về lai rai, giá khởi sắc. Giá lúa tiếp tục đứng yên, giá gạo xuất khẩu bình ổn

Giá lúa gạo hôm nay 10/02/2025: Giá gạo xuất khẩu chạm đáy còn 399 USD

Theo thông tin mới nhất từ Bộ Công Thương, giá lúa gạo hôm nay ngày 10/02/2025 tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long duy trì ổn định với giá lúa gạo trong nước. Riêng theo thông tin, giá gạo xuất khẩu giảm mạnh, giữ mức thấp trong nhiều năm gần đây

Giá lúa gạo hôm nay 05/01/2025: Giá các loại gạo giảm mạnh 300 - 350 đồng/kg

Theo thông tin mới nhất từ Bộ Công Thương, giá lúa gạo hôm nay ngày 05/01/2025 tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long có nhiều biến động với giá gạo nguyên liệu và thành phẩm IR 504, điều chỉnh giảm từ 300 - 350 đồng/kg. Ghi nhận lượng gạo hôm nay về vẫn còn ít, giao dịch vẫn chậm. Giá lúa tươi đầu năm tương đối ổn định, giao dịch chậm

Giá lúa gạo hôm nay 04/01/2025: Thị trường trong nước điều chỉnh giảm nhẹ

Theo thông tin mới nhất từ Bộ Công Thương, giá lúa gạo hôm nay ngày 04/01/2025 tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long thị trường trong nước hôm nay đều đồng loạt giảm với cả giá lúa và giá gạo. Ghi nhận giá lúa đi ngang ở nhiều nơi, giao dịch mới vẫn còn chậm. Giá gạo các loại tương đối bình ổn, lượng về lai rai. Giá gạo xuất khẩu không có biến động

Giá lúa gạo hôm nay 03/01/2025: Thị trường trong nước tăng nhẹ với giá gạo

Theo thông tin mới nhất từ Bộ Công Thương, giá lúa gạo hôm nay ngày 03/01/2025 tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long thị trường tiếp tục đi ngang, lượng gạo về ít, giá ổn định. Giá lúa đứng yên, nhiều giao dịch mới ngưng trệ, chủ yếu là lúa đã cọc. Giá gạo xuất khẩu hôm nay bình ổn so với hôm qua

Giá lúa gạo hôm nay 02/01/2025: Thị trường lượng về ít, giá lúa đi ngang

Theo thông tin mới nhất từ Bộ Công Thương, giá lúa gạo hôm nay ngày 02/01/2025 tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long ít biến động với giá gạo lẫn giá lúa. Ở mặt hàng lúa, nhiều giao dịch ngưng trệ, giá lúa đi ngang. Còn mặt hàng gạo lượng về lai rai, giá các loại tương đối ổn định, giao dịch chậm

Giá lúa gạo hôm nay 01/01/2025: Thị trường biến động trái chiều ngày đầu năm

Theo thông tin mới nhất từ Bộ Công Thương, giá lúa gạo hôm nay ngày 01/01/2025 tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long có sự biến động khi điều chỉnh trái chiều với giá lúa và giá gạo. Ghi nhận đầu nă lượng gạo về ít, giá bình ổn, giao dịch chậm. Ở mặt hàng lúa giao dịch trầm lắng, giao dịch mới còn hạn chế, tỉ lệ thương lái ngưng mua cao

Giá lúa gạo hôm nay 31/12/2024: Giá cám khô tăng nhẹ 50 đồng/kg

Theo thông tin mới nhất từ Bộ Công Thương, giá lúa gạo hôm nay ngày 31/12/2024 tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long không có nhiều thay đổi với giá lúa gạo trong hôm nay. Giá gạo có điều chỉnh nhẹ trong khi giá lúa tiếp tục đi ngang. Giao dịch mới vẫn chưa nhiều, xu hướng ngưng trệ một thời gian dài, giá giảm nhẹ. Lượng gạo về lai rai

Giá lúa gạo hôm nay 30/12/2024: Thị trường giá trong nước đi ngang

Theo thông tin mới nhất từ Bộ Công Thương, giá lúa gạo hôm nay ngày 30/12/2024 tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long không có thay đổi mới với giá lúa gạo trong nước. Thị trường giao dịch lúa Đông Xuân sớm chậm, nhiều thương lái ngưng mua, kho chợ giá đi ngang trong nhiều ngày, giao dịch mới chậm