Thủ Tướng Yêu Cầu Thúc Đẩy Xuất Khẩu Gạo Và Ổn Định Thị Trường 2025

Thủ tướng yêu cầu thúc đẩy xuất khẩu gạo trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động, nhu cầu lương thực tăng nhưng cạnh tranh ngày càng gay gắt. Công điện 160/CĐ-TTg ban hành ngày 9/9/2025 nhấn mạnh mục tiêu không chỉ tăng trưởng xuất khẩu mà còn ổn định thị trường trong nước, đảm bảo an ninh lương thực và nâng cao thương hiệu gạo Việt Nam.

Thủ tướng yêu cầu thúc đẩy xuất khẩu gạo – Bối cảnh và ý nghĩa

Thủ tướng yêu cầu thúc đẩy xuất khẩu gạo trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động. Từ chiến sự, biến đổi khí hậu đến khủng hoảng chuỗi cung ứng đều tác động trực tiếp đến an ninh lương thực.

Trong 8 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã xuất khẩu gần 5,9 triệu tấn gạo, đạt hơn 3 tỷ USD. Giá xuất khẩu bình quân gần 512 USD/tấn – mức cao so với nhiều năm trước. Tuy nhiên, nguy cơ bất ổn thị trường, giá cả trong nước biến động và thách thức cạnh tranh quốc tế khiến Chính phủ phải ra Công điện số 160/CĐ-TTg.

Mục tiêu của công điện là bảo đảm sản xuất ổn định, tiêu thụ thông suốt, thúc đẩy xuất khẩu gạo hiệu quả nhưng vẫn giữ vững an ninh lương thực trong nước.

Đa dạng hóa thị trường khi Thủ tướng yêu cầu thúc đẩy xuất khẩu gạo

Một trong những chỉ đạo then chốt là mở rộng thị trường, tránh phụ thuộc quá nhiều vào một số quốc gia. Bộ Công Thương được giao chủ trì, phối hợp với Bộ Ngoại giao, các thương vụ Việt Nam ở nước ngoài để:

• Giữ vững thị trường truyền thống như Philippines, Trung Quốc, châu Phi.

• Khai thác các thị trường FTA như EU, Hàn Quốc, Nhật Bản.

• Mở rộng sang Mỹ, Canada và khu vực Bắc Mỹ với dòng gạo thơm, gạo hữu cơ.

• Thúc đẩy xuất khẩu gạo phát thải thấp, gạo chất lượng cao vào thị trường ngách.

Đây là bước đi tất yếu để thúc đẩy xuất khẩu gạo bền vững, hiệu quả, giảm rủi ro khi thị trường thế giới biến động.

Xây dựng vùng chuyên canh khi Thủ tướng yêu cầu thúc đẩy xuất khẩu gạo

Thủ tướng yêu cầu thúc đẩy xuất khẩu gạo không chỉ là gia tăng số lượng xuất khẩu, mà còn nhấn mạnh việc xây dựng vùng chuyên canh quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao và sản xuất theo chuỗi giá trị. Đây là nền tảng để Việt Nam duy trì vị thế trên thị trường quốc tế, đồng thời nâng cao thu nhập cho nông dân.

Nghiên cứu giống lúa năng suất và chất lượng cao

Để đáp ứng yêu cầu đa dạng từ các thị trường, Việt Nam cần đầu tư mạnh vào nghiên cứu giống lúa.

• Giống phù hợp từng thị trường: EU và Bắc Mỹ ưu tiên gạo thơm, gạo hữu cơ; châu Phi cần gạo trắng hạt dài, giá hợp lý; Nhật Bản và Hàn Quốc lại đòi hỏi gạo dẻo, hạt tròn. Việc phân nhóm giống theo thị trường sẽ giúp xuất khẩu gạo hiệu quả hơn.

• Đầu tư lúa thơm, lúa hữu cơ, lúa phát thải thấp: Đây là dòng gạo giá trị cao, đang được người tiêu dùng thế giới ưa chuộng nhờ yếu tố “sạch – an toàn – bền vững”. Một tấn gạo hữu cơ có thể bán cao hơn 20–30% so với gạo thường.

• Tăng sức cạnh tranh: Những giống đặc sản như ST25 đã giúp Việt Nam tạo dấu ấn. Tuy nhiên, cần nhiều hơn nữa những giống “đặc sản quốc gia” để tạo lợi thế cạnh tranh trước Thái Lan hay Ấn Độ – những đối thủ mạnh trong xuất khẩu gạo.

Đầu tư hạ tầng sản xuất và chế biến

Một trong những điểm yếu lâu nay là hạ tầng bảo quản, chế biến còn manh mún, gây hao hụt sau thu hoạch tới 10–15%.

• Kho chứa chuyên dùng: Việc xây dựng hệ thống kho đạt chuẩn quốc tế sẽ giúp bảo quản thóc gạo lâu dài, giảm phụ thuộc vào thương lái và hạn chế cảnh “được mùa mất giá”.

• Cơ sở xay xát, chế biến hiện đại: Không chỉ dừng ở xuất khẩu gạo thô, Việt Nam cần đẩy mạnh chế biến sâu như gạo ăn liền, bún gạo, bánh gạo. Đây là cách gia tăng giá trị, đồng thời mở rộng phân khúc thị trường.

• Ứng dụng công nghệ bảo quản: Các nước tiên tiến đã áp dụng công nghệ sấy lạnh, bảo quản chân không để giữ hạt gạo thơm ngon lâu hơn. Nếu Việt Nam đầu tư công nghệ này, gạo sẽ đáp ứng được những thị trường khó tính như EU.

Ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số

Công nghệ đang là “chìa khóa” để nông nghiệp bứt phá.

• Giám sát đồng ruộng bằng IoT: Cảm biến IoT giúp theo dõi độ ẩm, chất lượng đất, tình hình sâu bệnh theo thời gian thực. Nông dân có thể điều chỉnh tưới tiêu, bón phân chính xác, giảm chi phí và nâng cao năng suất.

• Truy xuất nguồn gốc bằng blockchain: Đây là yêu cầu bắt buộc của nhiều thị trường. Mỗi bao gạo có mã QR chứa toàn bộ thông tin từ giống, vùng trồng, quy trình canh tác đến khâu đóng gói. Điều này giúp gạo Việt tăng độ tin cậy.

• Kết nối dữ liệu chuỗi giá trị: Khi dữ liệu từ nông dân, doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu được đồng bộ, việc dự báo thị trường và điều tiết sản xuất sẽ chính xác hơn, giảm tình trạng dư thừa hay thiếu hụt.

Giảm phụ thuộc phân bón và thuốc bảo vệ thực vật

Một trong những điều kiện tiên quyết để gạo Việt tiếp cận thị trường cao cấp là đảm bảo tiêu chuẩn xanh.

• Khuyến khích dùng phân hữu cơ, chế phẩm vi sinh: Không chỉ tốt cho đất, các loại phân bón hữu cơ còn giúp hạt gạo thơm ngon, được thị trường Nhật Bản, EU chấp nhận.

• Giảm thiểu tác động môi trường: Nhiều quốc gia đang áp thuế carbon hoặc yêu cầu kiểm kê phát thải. Nếu không giảm phân hóa học, thuốc BVTV, gạo Việt sẽ gặp rào cản kỹ thuật.

• Đáp ứng tiêu chuẩn nhập khẩu: Thị trường EU có quy định rất khắt khe về dư lượng thuốc trừ sâu. Việc giảm phụ thuộc hóa chất không chỉ bảo vệ sức khỏe nông dân mà còn giúp gạo Việt “vượt rào” dễ dàng hơn.

Như vậy, phân tích sâu 4 hướng này cho thấy: việc xây dựng vùng chuyên canh là mắt xích quan trọng nhất trong chuỗi giải pháp mà Thủ tướng yêu cầu thúc đẩy xuất khẩu gạo. Nó tạo nền tảng để Việt Nam không chỉ duy trì sản lượng, mà còn nâng giá trị, chất lượng và uy tín hạt gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Hỗ trợ tín dụng khi Thủ tướng yêu cầu thúc đẩy xuất khẩu gạo

Tín dụng là “đòn bẩy” quan trọng. Ngân hàng Nhà nước phải chỉ đạo các ngân hàng thương mại cung cấp vốn kịp thời cho doanh nghiệp sản xuất, chế biến, thu mua và xuất khẩu gạo.

• Cho vay ưu đãi để tạm trữ gạo khi thị trường biến động.

• Hỗ trợ vốn lưu động cho doanh nghiệp ký hợp đồng lớn.

• Kết hợp với bảo hiểm nông nghiệp để giảm rủi ro cho nông dân.

Song song, Bộ Tài chính được giao hoàn thuế VAT nhanh chóng, tạo thuận lợi tối đa trong thủ tục hải quan, hỗ trợ chi phí cho doanh nghiệp. Đây là yếu tố sống còn để thúc đẩy xuất khẩu gạo trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt.

Vai trò của địa phương khi Thủ tướng yêu cầu thúc đẩy xuất khẩu gạo

UBND các tỉnh, thành phố là lực lượng tuyến đầu. Công điện 160/CĐ-TTg yêu cầu:

• Quy hoạch lại diện tích gieo trồng.

• Lựa chọn giống lúa phù hợp.

• Tổ chức liên kết nông dân – hợp tác xã – doanh nghiệp.

• Hỗ trợ thu mua, tạm trữ, tránh tình trạng ép giá.

Địa phương cũng phải tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn nông dân áp dụng quy trình kỹ thuật bền vững, bảo đảm chất lượng gạo xuất khẩu. Đây chính là nền tảng để thực hiện hiệu quả việc thúc đẩy xuất khẩu gạo.

Quảng bá thương hiệu gạo Việt Nam ra thế giới

Thủ tướng yêu cầu thúc đẩy xuất khẩu gạo gắn liền với việc quảng bá thương hiệu. Bộ Ngoại giao và các cơ quan đại diện Việt Nam tại nước ngoài cần:

• Kết nối thương mại, đưa gạo Việt đến gần hơn với đối tác.

• Quảng bá thương hiệu “Vietnam Rice” tại hội chợ, sự kiện quốc tế.

• Nâng cao uy tín hạt gạo Việt bằng chứng nhận chất lượng, truy xuất nguồn gốc.

Kết luận – Thủ tướng yêu cầu thúc đẩy xuất khẩu gạo 2025

Thủ tướng yêu cầu thúc đẩy xuất khẩu gạo là thông điệp khẳng định vai trò chiến lược của ngành lúa gạo trong phát triển kinh tế và bảo đảm an ninh lương thực. Với sự phối hợp đồng bộ giữa các Bộ, ngành, địa phương, hiệp hội và doanh nghiệp, Việt Nam hoàn toàn có thể giữ vững vị thế trong top 2 quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, đồng thời nâng cao giá trị và thương hiệu gạo Việt trên thị trường toàn cầu.

Nguồn: Kinh Tế & Đô Thị