Tìm hiểu về cúng dường trong Phật Giáo - nét đẹp văn hoá Tôn Giáo

Cúng dường là gì?

Cúng dường, một truyền thống lâu đời trong văn hóa Việt Nam, đang dần bị hiểu sai lệch bởi quan niệm chỉ dành cho người giàu có và phải cúng bằng những món hàng đắt tiền. Vậy thực chất là như thế nào?

Thuật ngữ "cúng dường" có nguồn gốc từ tiếng Trung Hoa, phiên âm Hán Việt là "cung dưỡng" hoặc "cúng dưỡng". Trong tiếng Việt, chúng ta gọi là "cúng dường", còn ở miền Bắc thì thường đọc thành "cúng dàng"

Trong đạo Phật, cúng dường là việc dâng tặng lễ vật biểu trưng lên Tam Bảo (Phật, Pháp, Tăng). Những lễ vật này thường bao gồm nến, nhang, đèn, giường, chiếu, hoa quả, thực phẩm, đồ uống, phướn và các vật dụng trang nghiêm khác trong Phật giáo.

Do các chư Tăng thoát ly khỏi những điều kiện vật chất bên ngoài trong quá trình tu tập, họ không thể tự cung cấp những nhu cầu thiết yếu cho cuộc sống, và do đó cần sự hỗ trợ từ cộng đồng xung quanh. Việc giúp đỡ người khác tu hành là giúp họ đạt được sự thành tựu, và cúng dường là hành động tích lũy công đức cho chính bản thân. Dù là gia đình nhỏ bé hay giàu có, mọi người đều có thể thực hiện cúng dường với tấm lòng chân thành và thành tâm.

Qua đó, có thể thấy rằng việc cúng dường không phân biệt xuất thân hay tầng lớp xã hội. Lễ vật cúng dường có thể là những thứ to lớn hoặc đơn giản chỉ là cây nến, ngọn đèn. Điều quan trọng là hành động này xuất phát từ tấm lòng chân thành và tâm hướng về Phật, về những điều lành.

Về mặt ý nghĩa, cúng dường giúp con người học được tấm lòng vị tha, mở rộng tấm lòng từ bi, bỏ đi tính keo kiệt, ích kỷ, sân si từ trong tâm để hướng đến cuộc sống an yên. Ngoài ra việc cúng dường còn được truyền miệng thêm nhiều tầng ý nghĩa khác như: Tích phước lành, gieo duyên thiện để những điều sắp tới trong tương lai thuận lợi hơn.

Trong bộ kinh Tăng Chi Bộ, Đức Phật đã dạy rằng: Việc bố thí, giúp đỡ, cúng dường có thể mang đến 5 điều thiện lành như: Thứ nhất, được nhiều người yêu mến. Thứ hai, được tiếp xúc với những người tốt và chân thật. Thứ ba, tiếng tăm tốt đẹp lan truyền. Thứ tư, không vi phạm pháp của người gia chủ. Thứ năm, khi qua đời, được sinh vào cõi lành và thiện giới".

Các loại hình cúng dường hiện nay

Cúng dường Tam Bảo

Tam Bảo bao gồm Phật, Pháp và Tăng. Việc cúng dường Tam Bảo có nghĩa là chúng ta đóng góp công sức hoặc vật chất, bất kể số lượng hay giá trị, với lòng thành kính và tâm thanh tịnh để hỗ trợ Tam Bảo. Tuy nhiên, cần hiểu rằng điều quan trọng nhất trong việc cúng dường là tâm ý, tấm lòng, chứ không phải giá trị vật chất của những món hàng.

Cúng dường quan trọng nhất là ở tấm lòng. Khi cúng dường với lòng thành, không mong cầu giàu sang phú quý, không làm điều xấu và chỉ mong cầu sự bình an, an yên và những điều tốt đẹp tự nhiên sẽ đến

Cúng dường Tam Bảo thể hiện lòng biết ơn và sự thành kính đối với Tam Bảo: Phật, Pháp, Tăng. Chúng ta biết ơn Đức Phật đã giác ngộ và truyền lại giáo lý, cứu vớt con người khỏi bể khổ trần gian. Chúng ta cũng biết ơn các tăng ni, phật tử đã ngày đêm học tập và nghiên cứu giáo Pháp, giảng giải cho dân chúng, giúp mọi người được Phật pháp soi sáng, dẫn dắt trên con đường tu tập để giác ngộ và giải thoát khổ đau.

Lễ vật cúng dường đôi khi không đòi hỏi nhiều hay ít, đắt hay rẻ mà tuỳ vào hoàn cảnh mỗi người sẽ có những lễ vật thích hợp. Tuy nhiên, nên chọn những vật phẩm, hàng hoá chỉn chu, chất lượng. Đặc biệt ở các mặt hàng thực phẩm, nên chọn những mặt hàng có nguồn gốc rõ ràng và đảm bảo ATVSTP. Tránh cho các chư Tăng sử dụng đem lại những ảnh hưởng không mong muốn.

Cạnh đó, trong cúng dường Tam Bảo được chia ra thành 3 khía cạnh khác nhau:

Cúng dường Trai Tăng

Cứ vào dịp Vu Lan báo hiếu, câu chuyện về Tôn giả Đại hiếu Mục Kiền Liên tổ chức lễ trai tăng cúng dường để cầu siêu cho mẹ là bà Thanh Đề trở thành một lễ cúng quen thuộc với người Việt. Mẹ của Đại hiếu Mục Kiều Liên khi còn sống bà đã làm nhiều việc ác nên khi qua đời bị đày làm ngạ quỷ ở âm phủ

Kể từ đó, việc tổ chức Phật sự trai tăng đã trở nên phổ biến nhằm gieo trồng phước báo cho gia đình, nhất là vào dịp Vu Lan

Cúng dường trai tăng diễn ra khi gia chủ sắm sửa các lễ vật theo đúng pháp, trong sạch và chay tịnh, với lòng thành kính dâng lên chư Tăng. Gia chủ có thể thỉnh chư Tăng về nhà hoặc mang lễ phẩm đến chùa để cúng dường tại chùa.

Có hai loại cúng dường chư Tăng: trai phạn và trai tăng. Cúng dường trai phạn chỉ bao gồm đồ uống và thức ăn cho chư Tăng. Trong khi đó, cúng dường trai tăng bao gồm tứ sự (thực phẩm, y phục, thuốc men, và chỗ nghỉ).

Cúng dường chủ yếu thể hiện lòng thành, nên dù lễ vật có khiêm tốn, lòng thành kính vẫn là điều quan trọng nhất trong Phật sự cúng dường.

Cúng dường Trường Hạ

Hằng năm, các Phật tử ở nhà, dưới sự chỉ dẫn của quý thầy, phát tâm cúng dường tứ sự (chỗ nằm, thuốc men, thực phẩm, y phục) cho chư Tăng trong suốt ba tháng an cư, gọi là cúng dường trường hạ.

Chư Tăng hàng năm đều phải tụ tập tại một nơi để yên tu học trong vòng ba tháng, gọi là an cư.

An cư vào mùa Xuân được gọi là An cư Kiết Xuân.

An cư vào mùa Hạ được gọi là An cư Kiết Hạ.

An cư vào mùa Thu được gọi là An cư Kiết Thu Đông.

An cư vào mùa Đông được gọi là An cư Kiết Đông.

Chư Tăng đều rất coi trọng việc cấm túc an cư, bởi sau ba tháng tu học này, họ sẽ thêm một tuổi đạo.

Cúng dường trường hạ không chỉ giúp các Phật tử tại gia thể hiện tinh thần trách nhiệm với tăng đoàn, mà còn tạo nền tảng cho công đức, đem lại an lạc và hạnh phúc lâu dài.

Cúng dường Phật Bảo

Khi cúng dường Phật bảo, các Phật tử dâng lên những vật phẩm thanh tịnh như thực vật và hương hoa để bày tỏ lòng thành kính với Đức Phật, người đã tìm ra con đường giải thoát và phổ độ chúng sinh. Các vật phẩm thường được sử dụng bao gồm hương, đèn dầu, hoa tươi, trái cây, nước trong và các món ăn chay thanh đạm.

Cúng dường Pháp Bảo

Pháp là lời dạy của Đức Phật, nhằm phổ độ và giúp con người thoát khỏi luân hồi. Các Kinh Phật hiện nay lưu giữ trong Tam Tạng Điển Kinh. Nghiên cứu Phật Pháp quan trọng với Phật tử, giúp họ đạt giác ngộ và giải thoát. Cúng dường pháp là hành động trao đổi và truyền bá giáo lý Phật giáo qua việc sao chép, chia sẻ và thực hành lời dạy của Đức Phật.

Cúng dường Tăng Bảo

Tăng sĩ là những tu sĩ theo đạo Phật, sống giản dị và tuân thủ nguyên tắc cao quý. Họ đóng vai trò truyền dạy giáo pháp cho Phật tử, dành thời gian phụng sự Đức Phật và cộng đồng. Cúng dường cho các chư tăng thường bao gồm thực phẩm, thuốc men, y phục và dụng cụ tu hành.

Ngày nay, việc cúng dường nhằm tích lũy phúc đức, thể hiện lòng thành và tôn trọng với những người hướng dẫn và phục vụ Đức Phật, đồng thời lan tỏa giáo pháp trong cộng đồng Phật tử.

Những điều cần lưu ý khi cúng dường

Nên thắp hương nhớ Đức Phật vào ngày rằm, ngày đầu tháng và các lễ lớn của Phật giáo. Bạn cũng có thể dâng thêm mâm lễ chay tịnh, hoa tươi và hương thơm để tưởng nhớ Ngài. Nếu có điều kiện, nên lập phòng thờ riêng, ăn chay vào ngày rằm và mồng 1. Hằng ngày tụng kinh, gõ mõ, thắp hương và cúng dường cho Đức Phật.

Trong lúc cúng dường, cần giữ tâm thanh tịnh và lòng thành kính, không nên so sánh hay cầu toàn. Lễ vật cần tinh khiết và sạch sẽ, tiền mua lễ vật phải là của bản thân. Tuyệt đối không dùng lễ vật không sạch sẽ hoặc lễ vật trộm cắp để tránh gây thêm tội lỗi.

Đặc biệt, khi cúng dường cho chùa hay ở nơi nào khác, nên chọn những lễ vật thiết thực, đảm bảo chất lượng để tránh tình trạng dư thừa hay không sử dụng được tạo ra lãng phí. Đối với thực phẩm, cần lưu ý kĩ nguồn gốc, nhãn mác cũng như đáp ứng đủ tiêu chuẩn sử dụng.

Cúng dường không thể giải thoát khỏi những nghiệp ác do bản thân gây ra. Nếu đã gây ra nghiệp ác, phải chấp nhận hậu quả và cố gắng sống tốt, làm việc thiện để xóa bớt nghiệp ác.

Cúng dường mang ý nghĩa thiêng liêng, giúp tăng phước cho bản thân và gia đình. Tuy nhiên, việc này cần được làm với lòng thành tâm và tôn kính, không được kiêu căng hay hống hách.

Nguồn: Gạo Phương Nam

CÔNG TY CỔ PHẦN LƯƠNG THỰC PHƯƠNG NAM 

(Giao hàng Tận nơi – nhanh chóng – chuyên nghiệp)

Quận 3:  Kho – Cửa hàng:  453/86 Lê Văn Sỹ, Phường 12, Quận 3, TP.HCM (Hướng dẫn đường đi: https://maps.app.goo.gl/G2Md3VCV5raHxw7n9)

Quận 10: Showroom – Bán lẻ:  644/4/3 Đường Ba Tháng Hai, P.14, Q.10, TP.HCM (Hướng dẫn đường đi: https://maps.app.goo.gl/4wQXPiTFPki3E1Qu7)

TP. Thủ Đức: Điểm bán hàng:  Số 16 Đường 359 (Đỗ Xuân Hợp), KP5, P. Phước Long B, TP. Thủ Đức (Q9 cũ), TP. HCM (Hướng dẫn đường đi: https://maps.app.goo.gl/HuBUJYhnfKieeyqY8 ) 

Email: nongsansachphuongnam@gmail.com

Facebook: https://www.facebook.com/phuongnamfood