Bác sĩ Lương Lễ Hoàng nói gì về bệnh mãn kinh ở phụ nữ

Trong các bệnh thời đại mà theo tổ chức y tế thế giới liệt kê có hội chứng mãn kinh. Hội chứng mãn kinh là cái đòn bẫy đưa đến nhiều bệnh lý nghiêm trọng nếu nó chưa được điều trị kịp thời. Thời kỳ mãn kinh nó đồng nghĩa với thời kỳ. Thông thường khi người ta nghe hội chứng mãn kinh thì người ta nói là thời kỳ sau tắt kinh. 

(Hình minh họa từ internet: hội chững mãn kinh ở nữ giới)

Hội chứng tiền kỳ kinh là hội chứng gì? 

Là hội chứng xảy trước khi kỳ kinh tới, gắn liền với các phụ nữ trẻ hơn, nhưng gắn liền với các hội chứng xảy ra trước khi kỳ kinh đến khoảng 5 đến 10 ngày, sẽ bị đau ngực, nhức đầu, bứt rứt, đặc biệt  là họ hay sợ tiếng động, sợ ánh sáng. Sở dĩ cái hội chứng đó nó diễn ra là do cái nội tiết tố nó dao động quá sớm, rồi nó trở lại bình thường rồi nó mới rơi lại vô kỳ kinh. 

Khi làm thống kê 100 phụ nữ ở Việt Nam thì tỷ lệ mắc hội chứng tiền kỳ kinh lại rất cao. Bởi vì đại đa số phụ nữ ở Việt Nam người ta cố gắng chịu đựng, cho rằng những cái đó không có gì trầm trọng. Đó là một trong những nguyên nhân đưa bệnh nhân dễ bị huyết áp thấp, dễ tuột canxi nên dễ chóng mặt, nhức đầu. Và tình trạng này phải được điều trị.

Thường khi nói về thời kỳ mãn kinh là nghĩ đến lúc “sau khi tắt kinh rồi”, thì định nghĩa đó sai. Hội chứng mãn kinh là hội chứng nói chung từ giai đoạn khoảng 5 năm trước khi tắt kinh, kéo dài đến khi nào biến mất hội chứng mãn kinh. 

Như vậy, hội chứng tiền mãn kinh không hề đồng nghĩa với các hội chứng tiền kỳ kinh, sắp tắt kinh và sau khi tắt kinh. Hội chứng tiền mãn kinh sẽ xuất hiện lúc nào mình giảm nội tiết tố. Bởi có những người phụ nữ 60 70 tuổi nhưng họ vẫn còn xuân sắc, bên cạnh đó có những người phụ nữ trẻ hơn nhiều trên mặt nội tiết tố thì đã là một bà già. 

Triệu chứng nào có ý nghĩa báo động cho tiền mãn kinh?

Thường sẽ tăng cân vì nội tiết tố giảm xuống, cơ thể giữ nước lại nên cơ thể sẽ thấy nặng nề. Có thể họ tăng cân chỉ vì do giữ nước nhưng chắc chắn là họ sẽ thấy nặng nề hơn, mất đi vòng 2. 

Giảm chức năng sinh dục. Giảm trên 2 khía cạnh, giảm ham muốn do cái progesterone giảm xuống, thứ hai là do cái đường sinh dục bị khô vì thiếu estrogen. 

Đau nhức mình mẫy.

Nhưng cái triệu chứng báo động nhất chính là Thay đổi cá tính đột ngột.

(Hình: các triệu chứng của mãn kinh)

Nội tiết tố nào đóng vai trò quan trọng trong hội chứng mãn kinh?  

Cơ thể con người sẽ có nhiều nội tiết tố thay đổi theo từng giai đoạn. Về cơ bản thì cơ thể người phụ nữ có 3 nhóm nội tiết tố. 

• Nhóm thứ nhất là estrogen, là nhóm mà nó tạo ra kỳ kinh. 
• Nhóm thứ hai là progesterone, là nhóm giúp cho đậu thai. 
• Nhóm thứ ba là testosterone, trên nguyên tắc thì đây là nội tiết tố nam tính, nhưng vẫn có trong cơ thể người phụ nữ để quân bình không ở tỷ lệ 50/50. 

Trong thời kỳ mãn kinh, estrogen suy giảm nhưng cái hội chứng của estrogen suy giảm nó không gây ra những bệnh lý có nguy hại bằng progesterone. Ba loại nội tiết tố này quân bình với nhau theo một tỷ lệ, nên khi estrogen tuy giảm không nhiều mà progesterone lại giảm quá nhanh nên mới ra bệnh. Nếu người phụ nữ có 3 nội tiết tố đó giảm tương đều với nhau thì người đó có một thời kỳ mãn kinh tương đối êm ả. Đó là lý do mà có người chịu thời kỳ mãn kinh rất nặng nề, có người lại rất nhẹ nhàng.

Vậy ở giai đoạn mãn kinh, cả 3 nội tiết tố đều có vai trò quan trọng. Tùy theo cái nào giảm nhiều thì cái đó có “trục trặc” chứ không cái nào không quan trọng hết. 

Nội tiết tố nào có dấu hiệu bệnh lý quan trọng nhất trong hội chứng mãn kinh?

Khi người phụ nữ bị suy giảm nội tiết tố Estrogen thì họ sẽ giảm đi cái đẹp của mình. Nhưng khi người phụ nữ bị suy giảm progesterone thì họ lại tăng thêm cái xấu của mình, cái xấu cả về tâm thể lẫn hình thể. Nhưng điều đó chưa quan trọng. Điều quan trọng nhất là khi cả 02 cái nội tiết tố nữ tính đó nó tuột xuống thì nội tiết tố nam tính testosterone  nó bộc lên. Khi nội tiết tố testosterone bùng lên thì không phải sẽ biến thành một người đàn ông có râu hay gì đó, mà điều này nó gây ung thư. 

Còn tình trạng mà người ta bị nam tính thì không phải do giai đoạn mãn kinh mà là do điều trị sai trong giai đoạn mãn kinh. Chính vì vậy khi thấy một người có dấu hiệu mọc râu, giọng nói ồ ề thì biết là họ là nạn nhân của một cuộc điều trị không hiệu quả. 

Vậy khi testosterone thay đổi mà mình không biết để điều trị kịp thời thì rất dễ dẫn dến ung thư. 

Triệu chứng nào thường gặp nhất trong thời kỳ mãn kinh? 

Khi người ta mãn kinh thì vô cùng phức tạp vì có quá nhiều vấn đề về tâm lý lẫn thể xác làm cho người thầy thuốc dễ bị đánh lừa. Cả 4 triệu chứng:  cao huyết áp, mất ngủ, đau nhức, sợ nóng…đều có xuất hiện hết nhưng với một tỷ lệ khác nhau. 

Thứ nhất, người ở giai đoạn mãn kinh rất ít khi bị cao huyết áp mà bị huyết áp dao động. Thứ hai là họ có bị đau nhức nhưng không phải ai cũng bị đau nhức. Cao hơn nữa là họ sợ nóng. Và cái tỷ lệ cao nhất là họ bị mất ngủ. Do đó cái hội chứng tiền mãn kinh thì sớm muộn cũng là nạn nhân của một bệnh lý khác. 

Vậy khi họ bị mất ngủ thì là dấu hiệu của bệnh lý gì? Đó là Trầm cảm. Thương thì người ta nói “Phụ nữ suy nghĩ thường ít khi chính xác”, và cứ như vậy trong dài hạn sẽ gây ra trầm uất. Như vậy cái hậu quả mà đáng sợ nhất của phụ nữ mãn kinh đó chính là trầm cảm, trầm uất và hậu quả ghê gớm nhất của bệnh trầm uất đó chính là Nhồi máu cơ tim.

(Hình minh họa: nhồi máu cơ tim ở nữ giới)

Ở nam giới cũng có hội chứng mãn kinh và sớm hơn ở phụ nữ. Nếu phụ nữ rơi vào độ tuổi mãn kinh ở tuổi 50 thì nam giới ở độ tuổi sớm hơn, từ 40 trở đi. Cái khác là nam giới không có kỳ kinh nên không biết chính xác được có bị mãn kinh hay không nhưng cái nội tiết tố nó dao động. Nội tiết tố nữ tăng lên, chiếm ưu thế từ tuổi 40. Và cái triệu chứng thường gặp nhất đó là đãng trí. 

Hậu quả nào thường gặp trong giai đoạn mãn kinh?

Cái số người bị tai biến mạch máu não trong giai đoạn mãn kinh sẽ có tỷ lệ thấp hơn người bị nhồi máu cơ tim. Và điều đáng nói là tỷ lệ tử vong của người bị nhồi máu cơ tim là rất cao. 

Vì sao? Một phần vì căn bệnh nó nặng, một phần vì đại đa số những bệnh nhân đó không chịu đi khám bệnh vì đang bị trầm cảm. Người ta không tin rằng, trong giai đoạn mãn kinh thì số bệnh nhân được đưa đi bệnh viện là do gãy cổ xương đùi do bị loãng xương, té gãy cổ xương đùi . 

Như vậy hậu quả thường gặp nhất trong giai đoạn mãn kinh là chấn thương do loãng xương. Và ở giai đoạn này chúng ta cũng cần phả lưu ý về bệnh lý loãng xương. Vì ở giai đoạn mãn kinh thì nội tiết tố nó thay đổi nên cái hàm lượng canxi nó càng ít được giữ lại trong xương mà bị thảy ra ngoài với một tốc độ nhanh hơn bình thường. Mặt khác khi canxi thảy qua đường tiểu thì người phụ nữ dễ bị sỏi đường tiết niệu. Vì vậy ở giai đoạn mãn kinh, bệnh sỏi đường tiết niệu sẽ có tỷ lệ mắc cao hơn là thời trẻ. 

Hiện nay, có những người mãn kinh rất sớm, là đối tượng của rối loạn kinh nguyệt lúc còn trẻ, người dễ bị hội chứng tiền kỳ kinh hay là người có tiền căng viêm nội mạc tử cung thì cả 3 nhóm này đều có khả năng bị mãn kinh sớm. 

Như vậy, nếu một bệnh nhân hồi còn trẻ mà bị rối loạn kinh nguyệt thì phải điều trị. Có nhiều bệnh nhân trẻ hiện nay thiếu máu trầm trọng là vì lý do bị rong kinh nhưng không đến thầy thuốc, phần do e ngại, phần do cho rằng nó không quan trọng, phần lại tự điều trị. Những người có hội chứng tiền kỳ kinh, đau ngực ghê gớm, nhức đầu, sợ tiếng động sợ ánh sáng khoảng 10 ngày trước kỳ kinh, những người bị viêm nội mạc tử cung cần phải điều trị đến nơi đến chốn để ngăn cái tình trạng mãn kinh xảy ra quá sớm. 

Hội chứng mãn kinh quá sớm nó có hại gì? Vì sao mình phải ngăn nó sớm? 

Vì những người có hội chứng mãn kinh quá sớm là những người có nguy cơ bị ung thư cao hơn người khác. 

Có cần dè dặt khi dùng thuốc nội tiết tố tổng hợp?

Trước đây, nếu như thiếu nội tố thì bổ sung nội tiết tố, thuốc tiêm, thuốc uống kể cả thuốc dán. Nhưng bây giờ người ta rất dè dặt, thậm chí là cấm luôn. Ở một số nước khác, khi muốn mua thuốc nội tiết tố tại nhà thuốc thì phải có hội chẩn của 3 thầy thuốc. 

Tại sao phải dè dặt như vậy? Vì cái thuốc nội tiết tố gây ra phản ứng phụ đưa tới bị ung thư với tỷ lệ rất cao. Chính vì vậy mà muốn dùng thuốc nội tiết tố thì phải có hội chẩn của 3 bác sĩ, đặc biệt là chỉ cho thuốc trong trường hợp rất cần thiết, không còn phương pháp nào nữa mới cho. Thế nhưng biện pháp đó chưa được áp dụng ở nước mình và thuốc nội tiết tố vẫn còn sử dụng một cách bừa bãi ở nước mình. 

Hậu quả trầm trọng nhất khi lạm dụng thuốc nội tiết tố tổng hợp trong điều trị mãn kinh là gì?

Nếu lạm dụng thuốc nội tiết tố là ung thư vú. Và ung thư vú không dễ phát hiện. Nó có thể xuất hiện ở dạng âm ĩ, không có dấu hiệu gì hết cho đến kkhi nó phát tán ra thì quá trễ. 

Đối tượng trong giai đoạn mãn kinh có cần bổ sung canxi? 

Có. Cần bổ sung Canxi để phòng tránh bệnh loãng xương, trấn an hệ thần kinh và tối ưu hóa hoạt động của tuyến thượng thận. 

Bệnh nào dễ xảy ra khi khẩu phần ăn quá nhiều chất đường trong giai đoạn mãn kinh? 

Nhiễm nấm đường tiết niệu. Vì thứ nhất, trong giai đoạn mãn kinh thì người phụ nữ có đường tiết niệu rất khô, nhất là tử cung và âm đạo. Thứ hai, là các phế phẩm của chất đường nó chứa những cái biến dưỡng của nấm, do đó người ta dễ bị nhiễm nấm trên đường tiết niệu. Thứ ba, người ta cũng dễ bị rối loạn nhiễm chứng chất béo khi ăn nhiều đường. 

Tại sao độ cồn lại đặc biệt quan trọng trong giai đoạn mãn kinh?

Ung thư vú. Khi gặp rối loạn nội tiết tố, các tế bào ở ngôi vú, đặc biệt là trong hoàn cảnh có nhiều acetonedehit của độ cồn thì nó phát triển gấp 10 lần bình thường.  Như vậy nếu như người phụ nữ trong gia đoạn mãn kinh mà sử dụng quá nhiều bia rượu thì khả năng bị ung thư vú cao hơn người bình thường gấp 10 lần. 

Đa số cây thuốc dùng trong mãn kinh có hiệu năng gì? 

Cái nguy hiểm của giai đoạn mãn kinh là cái progesterone nó tăng cao thì hai cái estrogen và testosterone nó giảm xuống. Như vậy mình có cái thuốc gì mà nó tương tranh để nó làm cho cái testosterone nó không hoạt động thì thuốc đó tốt. Một trong các chất mà người ta không ngờ được đó là những cái thuốc cường dương đáp ứng được điều đó, vậy thuốc cường dương áp dụng được cho hội chứng mãn kinh.

(Hình: tuyến yên)

Thứ hai là phải tối ưu hóa hoạt động của tuyến yên. Tuyến yên là cái dây thần kinh trung ương, nằm dưới não bộ, là một cơ quan rất nhỏ, nằm trong hóc xương và có hình dạng gần giống cái yên ngựa và nó chỉ đạo tất cả hệ nội tiết. Chính vì nó chỉ đạo sai nên mới có hội chứng mãn kinh. Như vậy nếu có một thứ thuốc nào mà tác động lên tuyến yên thì đó là thuốc tốt. 

Thứ ba là cái thuốc đó có tác dụng tương tự progesterone. 

Như vậy một cây thuốc dùng trong hội chứng mãn kinh mà đáp ứng đủ cả 3 cái hiệu năng đó thì được điều trị đúng. 

Cây thuốc nào được ưa chuộng nhất trong y học dân gian ở châu Âu để điều trị hội chứng mãn kinh. 

Cây thuốc Đương quy.  

(Hình: cây đương quy)

Sinh tố nào cần thiết cho giai đoạn mãn kinh? 

Axitpholic, Sinh tố E, tiền sinh tố A. Cả 3 đều cần thiết cho phụ nữ giai đoạn mãn kinh. 

Khoáng tố nào cần thiết trong giai đoạn mãn kinh? 

Cả 3 khoáng tố Canxi, Magie và Photpho đều cần thiết cho xương. Nhưng trong giai mãn kinh nếu Canxi, Magie và photpho kết hợp thì Canxi với Magie không chỉ chỉ cho xương không mà nếu như 2 loại này nó rối loạn thì dẫn đến rối loạn nội tiết tố. Cái chất bắt cầu để cho Canxi và Magie hoạt động hữu hiệu chính là Photpho. Do đó, cả 3 chất đều cần thiết để điều trị nội tiết tố.

Món ăn nào nên được chú ý trong giai đoạn mãn kinh? 

Cà chua. Chất Lycopen trong cà chua rất cần thiết cho phụ nữ giai đoạn mãn kinh, bảo vệ cơ thể tránh ung thư vú, ung thư cổ tử cung. Cái lợi nữa là hoạt chất Lycopen trong vỏ cà chua không bị phá mất bởi nhiệt độ. 

(Hình: Trái cà chua)

Vì sao không nên dùng đậu nành và thành phẩm dẫn xuất từ đậu nành? Và nên dùng đậu nành trong trường hợp nào?

Vì estrogen sẽ tăng quá cao, thiếu progesterone và testosterone vượt quá hàm lượng bình thường hoặc quá ít. 

(Hình: Đậu nành và sữa đậu nành)

Nên dùng đậu nành trong trường hợp testosterone quá thấp để cung cấp chất đạm Lecithin là cái cấu trúc để cơ thể tổng hợp testosterone. 

Nếu testosterone quá cao thì người ta vẫn có thể dùng đậu nành bình thường vì nó không ảnh hưởng gì hết và nó có thể làm cho testosterone giảm đi một phần, đó là lý do vì sao người tu hành người ta sẽ dùng đậu nành để kiềm chế cái nội tiết tố testosterone. Nếu testosterone của mình quá thấp thì vẫn nên dùng đậu nành vì khi vào cơ thể nó sẽ sử dụng cái Lycithin hay nói chung thì dùng chất đạm là tốt. Tất nhiên đạm thực vật sẽ tốt hơn đạm động vật, ví dụ như đạm trong tảo, rong biển. 

Nếu thiếu progesterone thì rất nên dùng đậu nành, nó sẽ cải thiện cái progesterone. Những người bị đau bụng kinh thì cần dùng đậu nành vì nó có tác dụng tương tự progesterone.

Nhưng khi bệnh nhân có estrogen quá cao thì tuyệt đối không được dùng đậu nành. Vì khi estrogen đã cao, lại bổ sung thêm đậu nành thì nó sẽ dẫn đến nguy cơ gây ung thư cổ tử cung, ung thư vú. 

Như vậy, trong hội chứng mãn kinh thì không phải lúc nào cũng thiếu nội tiết tố. Thường thì chỉ thiếu progesterone, có những bệnh nhân khi mãn kinh lại tăng hàm lượng estrogen. Và trước khi điều trị hội chứng mãn kinh thì người ta phải xét nghiệm máu xem hàm lượng estrogen, progesterone, testosterone là bao nhiêu. Điều trị bằng phương pháp nào cũng được nhưng sau khi điều trị thì các chỉ số phải không vượt quá định mức bình thường thì phương pháp đó có hiệu quả. 

Để giảm bớt gánh nặng do thuốc, y sỹ đoàn ở nhiều nước châu Âu đang khuyến khích châm cứu dưới hình thức nào? 

Cả 4 hình thức: nhĩ châm, đầu châm, thể châm và cứu đều có thể áp dụng hết, chỉ có khác nhau ở mức hiệu quả do độ thống kê cũng như cái khuynh hướng cá nhân. Thầy thuốc nào có kinh nghiệm nào nhất thì cứ áp dụng phương pháp đó. 

Nội tiết tố nào có ý nghĩa bệnh lý quan trọng nhất? 

Đó chính là testosterone, vì khi nó tăng nó sẽ đưa đến ung thư. Progesterone thì có vai trò quan trọng làm cho mình đậu thai. 

Nguồn: Bác sĩ Lương Lễ Hoàng

Người viết lại phụ đề video từ bác sĩ Lương Lễ Hoàng: Phan Thành Hiếu 

Ảnh: Bác sĩ Lương Lễ Hoàng và anh Phan Thành Hiếu 

CÔNG TY CỔ PHẦN LƯƠNG THỰC PHƯƠNG NAM

• Quận 3:  Kho – Cửa hàng:  453/86 Lê Văn Sỹ, Phường 12, Quận 3, TP.HCM
• Điện thoại (zalo): 0909 34 9988 – 0902 58 1717
• Quận 10: Showroom – Bán lẻ:  644/4/3 Đường Ba Tháng Hai, P.14, Q.10, TP.HCM
• Điện thoại (zalo): 093 110 9395 – 0902 58 1717
• TP. Thủ Đức: Điểm bán hàng:  Số 16 Đường 359 (Đỗ Xuân Hợp), KP5, P. Phước Long B, TP. Thủ Đức, TP. HCM.
• Điện thoại (zalo): 076 3736 999 – 0909 34 9988
• Email: nongsansachphuongnam@gmail.com
• Facebook: https://www.facebook.com/phuongnamfood

(Giao hàng Tận nơi – nhanh chóng – chuyên nghiệp)