Bác sĩ Lương Lễ Hoàng nói gì về bệnh viêm gan - Phần 1

Tầm quan trọng của lá gan trong cơ thể

Lá gan là cơ quan có sức chịu đựng rất cao, và một trong những chức năng chủ yếu của lá gan chính là giải độc. Dù bạn chỉ uống nước, ăn một bữa cơm thì tất cả cũng phải đưa qua lá gan để lá gan phát hiện xem có độc không và sau đó trung hòa chất độc.

Ảnh: mô phỏng vị trí lá gan trong cơ thể con người

Lá gan sau khi xử lý không để các chất đưa vào cơ thể đọng lại, rồi tiếp tục phải đào thải ra ngoài. Vậy câu hỏi đặt ra là lá gan có được nghỉ ngơi không, và câu trả lời là KHÔNG, bởi ngay cả khi con người chìm vào giấc ngủ lá gan cũng vẫn hoạt động.

Tuy nhiên, theo nhịp sinh học chẳng hạn như 17h -19h thì lá gan sẽ giảm đi khoảng 50% khả năng hoạt động, nhưng lúc này nếu con người nhậu nhẹt thì lá gan lại phải miệt mài làm việc, đó là đối xử không công bằng.

Lá gan bình thường vẫn có mỡ trong gan và tế bào mỡ núp trong gan sẽ chờ đợi cơ hội để tế bào gan bị hủy hoại thì tế bào mỡ sẽ phình lên lấy mỡ vào cho nhiều rồi gây nên tình trạng gan nhiễm mỡ.

Ngày nào lá gan không còn đảm nhiệm nổi chức năng giải độc thì có nghĩa rằng tế bào sẽ mau già trước tuổi, thoái hóa, biến thể, thậm chí ác tính. Do đó hãy cố gắng đừng để tế bào gan bị thay thế bởi tế bào mỡ và đè ép nhu mô lá gan phá đi chức năng giải độc, sẽ dẫn đến xơ gan, cuối cùng là ung thư gan.

Chủ đề hôm nay:  VIÊM GAN

Viêm gan là một đề tài phổ biến ở xứ mình vì tỷ lệ viêm gan ở xứ mình nó rất cao. Khi người ta định nghĩa về viêm gan thường thường người ta sẽ có ấn tượng về viêm gan siêu vi. Nhưng thực tế không phải viêm gan nào cũng là viêm gan siêu vi mà có rất nhiều nguyên nhân khác nhau:

 + Viêm gan có thể là viêm gan do siêu vi.

 + Viêm gan do vi khuẩn, có thể viêm gan vì ký sinh trùng.

 + Viêm gan vì hóa chất. 

 +  Đặc biệt ở nước mình có một loại viêm gan rất phổ biến mà ít ai để ý, đó là viêm gan do rượu bia. 

Hình: các tác nhân gây viêm gan

Viêm gan do rượu bia 

Rất nhiều người uống rượu bia mà tin rằng uống rượu khác với uống bia nhưng thực tế nó chỉ khác nhau ở độ cồn. Bởi vì khi người ta uống 1 két bia thì nó cũng tai hại như một ly rượu mạnh vì nó tích lũy, độ cồn có hại nổi gan hay không là do thời gian nó tích lũy trong cơ thể. Nếu uống 1 ly rượu có cách nào nào thải ra hết trong tức khắc thì nó sẽ không gây hại cho cơ thể, ít bị hại vì rượu bia hơn là người tích lũy trong người.

Trong sách kiếm hiệp của Kim Dung - Lục Mạch Thần Kiếm, khi Đoàn Dự uống rượu xong ép rượu qua đường kinh để nhỏ ra ngón tay út đổ xuống dưới đất nên không say rượu, nhưng nếu ai cũng giống như Đoàn Dự thì kết quả quá tốt rồi. 

Khi mình uống một lượng rượu thì rượu sẽ hấp thu vào trong máu, lúc đó rượu hoàn toàn chưa có hại, chất Axetanđehit, etanol ở lại trong máu rồi gan sẽ biến đổi nó rồi mới thải ra được. 

Cái điểm kẹt của cơ thể là cái khả năng biến chuyển etanol đó của gan nó bị giới hạn. Có nghĩa là trong 1 giờ chỉ được một mức nhất định. Có nghĩa là một người uống ít thì khoảng thời gian nó biến đổi nó thải ra sẽ nhanh hơn với người uống quá nhiều. 

Khi rượu giữ lại trong cơ thể mà không được biến đổi thì nó sẽ bắt đầu ảnh hưởng lên cho hệ thần kinh. 

Cái ảnh hưởng đầu tiên không có hại chỉ là có tác dụng nghiền, tác dụng nghiền sẽ làm cho người ta cảm thấy không uống rượu sẽ cảm thấy không thoải mái, ngay tức khắc sẽ uống một ly rượu, rồi qua ngày qua tháng vẫn chưa hại gan. Sau một thời gian nghiện đó thì Axetanđehit, etanol mới bắt đầu tấn công vào gan, mới gây ra tình trạng viêm gan. 

Một người uống một ly không có nghĩa là người đó tức khắc bị viêm gan. Từ chỗ đó mình suy ra, một người thỉnh thoảng uống, hoặc mỗi bữa cơm uống mỗi ngày đều đặn một ly bia, một ly rượu chát, một ly rượu thuốc thì xác suất người đó bị viêm gan do rượu bia là rất thấp. 

Người ta chỉ bị khi nào người ta uống một lượng rất nhiều, uống thường hay còn tệ hơn nữa là thỉnh thoảng mới uống, nhưng uống rất nhiều, uống đến khi say xỉn thì lúc này mới hại. Vì lúc này lượng etanol sẽ không được thải ra, chỗ đó cũng là chỗ mà hiện nay nhiều nơi bán thuốc giã rượu tìm cách thải etanol ra khỏi cơ thể và họ cho là thuốc của họ có thể giã rượu. 

Ngoài ra, người ta có thể thải etanol ra bằng cách tăng cái thuốc lợi tiểu lên, cho thuốc lợi mật để nó tiết mật kéo etanol ra khỏi đường ruột. Nhưng dù làm cách nào đi nữa, người say mèm không có cách nào, thuốc nào kéo hết rượu bia ra khỏi cơ thể mà không để lại di chứng. Như vậy thì chuyện uống rượu mà đi uống thuốc giã rượu chỉ là ảo vọng mà thôi. 

Viêm gan do thuốc lá

Một tình trạng viêm gan khác ở xứ mình rất phổ biến nhưng ít ai đề cập là thuốc lá. Những năm về trước, khi Bác sĩ Lương Lễ Hoàng gửi những bài báo về việc chống thuốc lá, chống rượu bia thì rất nhiều nơi đã từ chối khéo, lý do là đụng vào món hàng siêu lợi nhuận nên mọi người không muốn phổ biến nó. Hiện tại thì dễ dàng hơn nhưng không quá nhiều, nhưng vẫn chứng tỏ mọi người đang quan tâm đến sức khoẻ hơn. 

Theo bác sĩ, ở nhiều nhà hàng lớn, nhà hàng tiệc cưới lượng tiêu thụ rượu bia đã giảm hơn nhiều so với thời gian trước, nhiều người đã ý thức hơn trong việc uống rượu bia. Một điều đáng mừng là ngày nay nhiều bệnh viện cũng đã dán những biển cảnh báo về việc chống hút thuốc. Trước đây bệnh viện cũng thả lỏng những việc đó, nhưng giờ khá hơn ngày trước rất nhiều.

Viêm gan do thuốc, lạm dụng thuốc

Một loại viêm gan khác cần phải lưu ý, cực kỳ phổ biến ở xứ mình mà ít bài báo nào nói tới đó là viêm gan do thuốc, lạm dụng thuốc. 

Khi người ta lạm dụng các loại thuốc cảm, thậm chí là các thuốc sinh tố cũng đưa đến tình trạng bệnh viêm gan. Cái sinh tố hiện nay ở nước mình rất dễ bị lạm dụng, đó là sinh tố mà mọi người thường nghĩ ai mà mệt uống vô là khoẻ đó là sinh tố C (hay còn gọi là vitamin C). 

Sinh tố C được nhiều bác sĩ chứng minh rằng cái khoẻ đó chẳng qua là đại đa số chúng ta uống rồi chúng ta đi nghỉ ngơi rồi chúng ta khoẻ, không chắc là do tác dụng của vitamin C. Hiện nay, việc uống sinh tố C gần như là thói quen của nhiều người, chỉ cần mệt là uống 1 viên hoặc mỗi ngày đều uống để cho "khoẻ mạnh". 

Sinh tố C là loại tan trong nước hay tan trong mật, không tích luỹ trong cơ thể, dễ bị đào thải ra ngoài. Nhưng khi uống trong thời gian dài dễ bị sỏi thận, đặc biệt ít đi tiểu thì khó tránh khỏi việc bị sỏi đường tiết niệu vì sinh tố C có thể gây ra acid hóa nước tiểu, đôi khi dẫn đến kết tủa urat hoặc cystin hay sỏi oxalat... Đó là lý do hiện tại nhiều người không bị sỏi lớn nhưng có sỏi trong đường tiết niệu, như phụ nữ ngày xưa ít bị trường hợp này nhưng ngày nay nhiều hơn là do tình trạng lạm dụng sinh tố C cũng như tin vào lời quảng cáo nghe êm tai của các hãng thuốc chế tạo vitamin C. 

Viêm gan xuất phát từ đâu?

Trên định nghĩa viêm gan không đồng nghĩa với viêm gan siêu vi mà có nhiều nguyên nhân khác nhau, vi khuẩn, độc chất, nhiều thứ,... đặc biệt ở nhiều vùng nghèo khổ viêm gan do ký sinh trùng vẫn còn là một mối nguy. 

Viêm gan có thể xuất phát từ một nguyên nhân trực tiếp, cũng có thể từ một bệnh lý thứ khác do một bệnh khác xảy ra gây ảnh hưởng đến, ví dụ như bệnh nào phá huyết, làm bể hồng cầu ra nhiều mảnh vụn, hồng cầu quay lại tấn công vào mô gan cũng tạo ra viêm gan. Vậy bệnh nào ở Việt Nam mà vẫn còn phổ biến mà có thể làm bể hồng cầu? Sốt xuất huyết chỉ xảy ra ở một số bệnh nhân rất ít và bệnh này ngắn hạn, riêng bệnh gây ra tình trạng hoại huyết trong thời gian dài là bệnh sốt rét. Ở những vùng hay bệnh sốt rét sẽ có tỷ lệ bệnh viêm gan cao hơn. 

Ngoài ra còn có thể viêm gan do bệnh nghề nghiệp, hay tiếp xúc hóa chất. Nếu trong ngành này mà người thợ không được bảo hộ lao động kỹ càng thì khó tránh việc bị viêm gan. Trong ngành dầu khí, các hoạt chất sinh ung thư trong dầu khí đúng là có nhưng tỷ lệ bệnh viêm gan hoạt động trong dầu khí vẫn rất thấp, vì trong ngành này được yêu cầu cao về việc bảo hộ lao động. Một ngành cổ truyền ở Việt Nam gây ra nhiều bệnh suy tủy hay viêm gan cao nhất đó là ngành sơn mài. Các độc chất trong loại sơn mài sẽ dẫn đến 2 tình trạng viêm gan hoặc suy tuỷ. 

Viêm gan không đồng nghĩa với viêm gan siêu vi, nếu chỉ tập trung vào việc tìm ra viêm gan siêu vi thì có thể bỏ qua nhiều bệnh khác nguy hiểm hơn. Theo bác sĩ Lương Lễ Hoàng, khi xét nghiệm bệnh nhân mà thấy kháng thể viêm gan, kháng thể siêu vi dương tính. Trước khi tìm hiểu rõ hơn, cần tìm hiểu trước về vấn đề này: 

Việt Nam mình có bao nhiêu loại kháng thể, bao nhiêu loại siêu vi có thể gây viêm gan: phổ biến nhất là A, B, C, D... nhiều nữa nhưng những loại sau tương đối hiếm. Viêm gan B là loại phổ biến nhiều người có thể bị lây lan, nặng hơn là C và D. Khi xét nghiệm kháng thể thì có nhiều xét nghiệm đặc hiệu, muốn xác định viêm gan siêu vi A,B,C,D phải có các loại xét nghiệm khác nhau chứ không có loại xét nghiệm nào chung cho cả 4 loại. 

Trở lại với các xét nghiệm kháng thể, nếu xét nghiệm dương tính không đồng nghĩa với việc người đó bị bệnh. Mà có một khoảng cách rất rõ giữa nhiễm bệnh (nghĩa là có tiếp xúc với siêu vi và gan bị bệnh). Vốn dĩ cơ thể của một người có tiếp xúc với siêu vi thì cơ thể sẽ tạo ra kháng thể, kháng thể đó nếu mình đo với một lượng nào đó cao hơn so với mức bình thường thì người ta định nghĩa đó là dương tính, có đụng chạm với siêu vi. Bệnh viêm gan chỉ xảy ra khi nào chứng minh được mô gan của một người bị tổn thương, bị phá huỷ bởi siêu vi, có hiện tượng viêm tấy ở trong nhu mô gan. 

Các thầy thuốc hiện nay có 2 trường phái: 

• Trường phái thứ nhất: là vừa thấy tăng kháng thể sẽ điều trị liền vì cho là người đó bị bệnh. Vì họ quan niệm rằng giữ kháng thể đó sẽ tạo ra nhiều hiệu ứng dây chuyền. 
• Trường phái thứ hai: cho là nếu kháng thể tăng cao nhưng nhu mô gan còn nguyên thì chỉ cần tìm cách bảo vệ gan mà không cần phải điều trị đặc hiệu. 

Hai trường phái này còn tranh giành với nhau, ai muốn theo trường phái nào thì đó là tùy của người ta. 

Khi một người có phản ứng dương tính, điều đó không có nghĩa là người ta đã bị viêm gan. Khi nào mình chứng minh được tế bào gan bị phá hủy, thì như vậy sẽ có hiện tượng viêm tấy ở trong nhu mô gan thì mới thật sự là viêm gan. 

Viêm gan có rất nhiều nguyên nhân khác nhau. Không có nghĩa lúc nào viêm gan là đều là viêm gan siêu vi. 

Hình: các loại viêm gan

Các câu hỏi về viêm gan siêu vi 

Trong tất cả các loại viêm gan siêu vi (A, B, C, D), nếu ta bị viêm gan siêu vi C nhưng mô gan nó còn nguyên thì viên gan siêu vi C đó nó đâu có nguy hiểm gì. Vấn đề ở đây muốn đánh giá mức độ viên gan đó ở mức độ nguy hiểm như thế nào lại phải đánh giá trên chức năng gan và mức độ tổn thương của mô gan. 

Không phải thấy viên gan B, viêm gan C là nguy hiểm. Một người viêm gan siêu vi A vẫn có thể bị suy gan như thường. Trong khi đó, người có kháng thể viêm gan siêu vi B họ có thể sống suốt đời, dĩ nhiên họ phải coi chừng khả năng lây lan của họ thôi. 

Vậy thì phải xem chức năng gan ra sao? Khả năng giải độc của gan còn hay không?  Muốn chứng tỏ thì cần phải đo Ure trong máu. Tế bào gan có bị phá hủy hay không?

Tế bào gan không bị phá hủy thì men gan ở định mức bình thường. Khi men gan tăng cao, càng cao càng nguy hiểm thì khi đó tế bào gan đã bị phá hủy. 

Khi men gan tăng cao sẽ gây ra nguy hiểm, nhưng chỉ cần giữ men gan ở trong mức độ cho phép thì không lo lắng nhiều về bệnh viêm gan.

Khi xét nghiệm các kháng thể viêm gan trong máu thì chỉ biết được một người nhiễm nhiều hay ít chứ không xác định chắc chắn được. Khi xét nghiệm nồng độ Ure (Ure là chất bả do thoái biến chất đạm, khi gan hoạt động tốt, thì giữ cho Ure đó không cao. Khi Ure tăng cao thì chính ure sẽ trở thành chất độc trong cơ thể, khiến cơ thể tự nhiễm độc) trong máu chỉ biết được một cách gián tiếp và không chính xác, vì Ure có thể tăng do nhiều lý do khác nhau, chẳng hạn như suy thận, nhiễm độc hóa chất, kim loại nặng... 

Khi xét nghiệm vận tốc lắng máu (là lấy máu của bệnh nhân để trong ống thẳng thì máu sẽ lắng xuống ở khúc dưới, phía trên là huyết thanh) chỉ biết được mức độ dị ứng của cơ thể, mức độ thiếu máu của cơ thể chứ không phản ánh mức độ tổn thương của gan.

Nguồn: Bác sĩ Lương Lễ Hoàng

Người viết lại phụ đề video từ bác sĩ Lương Lễ Hoàng: Phan Thành Hiếu 

Ảnh: Bác sĩ Lương Lễ Hoàng và anh Phan Thành Hiếu 

CÔNG TY CỔ PHẦN LƯƠNG THỰC PHƯƠNG NAM

• Quận 3:  Kho – Cửa hàng:  453/86 Lê Văn Sỹ, Phường 12, Quận 3, TP.HCM
• Điện thoại (zalo): 0909 34 9988 – 0902 58 1717
• Quận 10: Showroom – Bán lẻ:  644/4/3 Đường Ba Tháng Hai, P.14, Q.10, TP.HCM
• Điện thoại (zalo): 093 110 9395 – 0902 58 1717
• TP. Thủ Đức: Điểm bán hàng:  Số 16 Đường 359 (Đỗ Xuân Hợp), KP5, P. Phước Long B, TP. Thủ Đức, TP. HCM.
• Điện thoại (zalo): 076 3736 999 – 0909 34 9988
• Email: nongsansachphuongnam@gmail.com
• Facebook: https://www.facebook.com/phuongnamfood

(Giao hàng Tận nơi – nhanh chóng – chuyên nghiệp)