Trong thời buổi dịch bệnh hiện nay, để hồi phục sức khỏe cũng như ngăn ngừa các bệnh mãn tính khác thì việc sử dụng sản phẩm chức năng chính là một giải pháp hỗ trợ hiệu quả nhất. Đối với những người tiêu dùng, đặc biệt là những đối tượng khách hàng quan tâm đến sức khoẻ thì đông trùng hạ thảo đang là một sản phẩm không quá xa lạ, được tin tưởng hơn cả. Tuy nhiên việc lựa chọn lại càng khó khăn hơn khi hiện nay trên thị trường tồn tại quá nhiều chủng loại đông trùng hạ thảo và vô số công dụng khác nhau khiến bạn phải đau đầu lựa chọn. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn có cái nhìn chi tiết hơn về những loại đông trùng hạ thảo đang được bày bán trên thị trường Việt Nam hiện nay và công dụng của chúng nhằm mang lại hiệu quả tốt nhất trong quá trình sử dụng.
1. Sơ lược về đông trùng hạ thảo
Đông trùng hạ thảo hay còn được gọi đơn giản là trùng thảo. Là loài sinh vật duy nhất trên thế giới kết hợp giữa động vật và thực vật. Có lẽ vì vậy mà nó được thừa hưởng các thành phần dưỡng chất cũng những ưu điểm nổi bật từ đó biến mình thành thứ dược liệu quý giá phục vụ cho sức khỏe con người.
Đông Trùng Hạ Thảo là một loại dược liệu quý có bản chất là ký sinh của loài nấm tên khoa học là Ophiocordyceps sinensis trên cơ thể ấu trùng của loài sâu bướm đêm có tên gọi Thitarodes, được phát hiện và sử dụng như một loại dược liệu quý giá từ lâu đời ở Tây Tạng. Từ thời xa xưa, người Tây Tạng đã phát hiện ra đông trùng hạ thảo khi loại dược phẩm này được các chú bò của họ ăn phải và có những biểu hiện tích cực hơn về sức khỏe.
Có thể bạn quan tâm:
- Đông Trùng Hạ Thảo Nên Mua Ở Đâu Là Tốt Nhất? Giá Bao Nhiêu?
- Đối Tượng Nào Nên hay Không Nên Sử Dụng Đông Trùng Hạ Thảo
- Tác Dụng Của Đông Trùng Hạ Thảo Đối Với Bệnh Nhân "Hậu Covid-19"
Từ đó, người dân nơi đây quyết định dùng thử dược liệu này và thấy các dấu hiệu khả quan trong việc phục hồi sức khỏe cho cơ thể. Có lẽ vì thế mà đông trùng hạ thảo đã trở thành một loại dược liệu quý giá và đắt đỏ, chỉ được dùng cho triều đình và quý tộc lúc bấy giờ. Theo các ghi chép về đông dược cổ, đông trùng hạ thảo là một vị thuốc bồi bổ hết sức quý giá, có tác dụng tích cực với các bệnh như thận hư, liệt dương, di tinh, đau lưng mỏi gối, ho hen do phế hư hoặc cả phế và thận đều hư và có tác dụng tốt đối với trẻ em chậm lớn. Không quá phòng đại khi nói đông trùng hạ thảo là một trong những vị thuốc quý của đông y có khả năng tăng cường khả năng miễn dịch.
2. Đông trùng hạ thảo có bao nhiêu loại?
Có nhiều cách để phân loại đông trùng hạ thảo. Các loại đông trùng hạ thảo có thể khác nhau ở loại nấm ký sinh, loại vật chủ mà nấm kí sinh… ước tính có khoảng 600 loại có cấu trúc và mô hình cấu tạo giống như đông trùng hạ thảo mà chúng ta vẫn biết. Trong số đó chỉ có số ít có ứng dụng trong chăm sóc và bảo vệ sức khỏe. Nhưng để đơn giản tạm thời phân loại đông trùng hạ thảo dựa vào nguồn gốc hình thành, xuất xứ và cách chế biến của chúng:
2.1 Phân loại theo nguồn gốc hình thành
Trùng thảo phân loại theo nguồn gốc được chia thành 3 loại: trùng thảo mọc tự nhiên, nhân tạo và bán tự nhiên.
Đông trùng hạ thảo tự nhiên
Với tên gọi khoa học là Ophiocordyceps sinensis – Ophiocordyceps đây là loại đông trùng hạ thảo tiêu chuẩn, đắt nhất, hiếm nhất trong 3 loại đông trùng hạ thảo. Mỗi kilogam đông trùng hạ thảo tự nhiên có giá hàng tỷ đồng và số lượng không có nhiều. Loại đông trùng hạ thảo này hình thành, sinh trưởng và phát triển 100% ngoài tự nhiên. Nó là kết quả của quá trình kí sinh của nấm Ophiocordyceps sinensis trên một loại ấu trùng sâu bướm thuộc chi Thitarodes. Loại đông trùng hạ thảo tự nhiên được nhắc đến nhiều nhất, nổi tiếng nhất có lẽ là đông trùng hạ thảo trên các vùng núi cao Tây Tạng. Trùng thảo sống trên những cao nguyên có độ cao trên 3000m và được thu hoạch thủ công bởi người dân du mục. Ngoài Tây Tạng, đông trùng hạ thảo tự nhiên cũng xuất hiện ở Thanh Hải, Tứ Xuyên, Vân Nam… của Trung Quốc, Bhutan, Ấn Độ, Nepal….
Đông trùng hạ thảo nhân tạo
Đông trùng hạ thảo nhân tạo là loại đông trùng hạ thảo được tạo ra trong phòng thí nghiệm. Toàn bộ thời gian hình thành, sinh trưởng và phát triển đều diễn ra trong phòng thí nghiệm. Để có đông trùng hạ thảo nhân tạo thì phải trải qua một quá trình ký sinh phức tạp trong điều kiện môi trường, thổ nhưỡng thuận lợi cho sự phát triển. Sản xuất đông trùng hạ thảo nhân tạo thì chỉ mất gần 3 tháng từ trùng thảo trên giá thể nhộng tằm trong phòng nuôi cấy. Có thể nói đông trùng hạ thảo nuôi trồng thì giá trị, công dụng sẽ đạt từ 70 – 80% so với sản phẩm tự nhiên và có thể sản xuất nên có giá thành thấp hơn nhiều cũng là điều dễ hiểu.
Nấm đông trùng hạ thảo nhân tạo có 2 kiểu nuôi cấy phổ biến: Nuôi cấy trên giá thể nhộng tằm và nuôi cấy trên cơ chất hữu cơ. Tùy vào dạng nuôi cấy mà ảnh hưởng đến hàm lượng dược chất quý Cordycepin và Adenosine trong đông trùng hạ thảo.
Nuôi cấy trên nhộng tằm: đây là một công trình nghiên cứu vô cùng có giá trị, mô phỏng gần giống nhất với tự nhiên, có hàm lượng chất quý cao. Loại Đông Trùng Hạ Thảo này có màu vàng đậm, hơi ngả màu cam, thân con nhộng nối liền với cọng nấm, có giá thành tương đối cao so với các loại nuôi cấy khác.
Nuôi cấy trên cơ chất hữu cơ: Đông Trùng Hạ Thảo nuôi trồng trong môi trường nhân tạo, cụ thể là hỗn hợp gạo lứt, đậu xanh, vỏ trứng… Hàm lượng dược chất của sản phẩm này sẽ thấp hơn, tác động không rõ rệt đến sức khỏe con người khi sử dụng. Đông trùng hạ thảo có màu vàng nhạt, không có đế mà chỉ có cọng nấm.
Đông trùng hạ thảo bán tự nhiên
Đây là một khái niệm mới. Một loại đông trùng hạ thảo được con người nuôi trồng trong môi trường tự nhiên, có điều kiện khí hậu tương đồng với loại đông trùng hạ thảo tự nhiên. Con giống vẫn là loại đông trùng hạ thảo tự nhiên được nhập khẩu từ Nhật Bản, Tây Tạng... Được cấy vào giá thể gạo lứt hoặc ký chủ nhộng tằm. Đến giai đoạn sinh trưởng, nấm đông trùng hạ thảo sẽ được đưa ra ngoài tự nhiên, đất có chứa xơ dừa. Được sản xuất ở vùng có khí hậu mưa nhiều, độ cao gần 2500m, thời gian chiếu sáng ít chỉ khoảng 5-6 tiếng/ ngày. Nó khá tương đồng với môi trường tự nhiên mà đông trùng tự nhiên sinh trưởng. Qua tất cả các quá trình nuôi cấy trên cá thể tự nhiên sẽ cho ra loại trùng thảo bán tự nhiên có hàm lượng dưỡng chất giữ nguyên như giá trị vốn có.
2.2 Phân loại theo xuất xứ
Có nguồn gốc xuất xứ từ Tây Tạng
Vào mùa đông, khi ấu trùng tìm chỗ ngủ đông thì bào tử nấm túi ký sinh vào. Đến mùa hè, nấm Cordyceps sinensis hấp thu dưỡng chất từ ấu trùng (nay đã trở thành sâu) và mọc chồi từ đầu con sâu nhô lên khỏi mặt đất thành cây nấm. Vì mùa đông là ấu trùng, mùa hè lại là thảo mộc nên chúng được gọi là đông trùng hạ thảo. Tính cho đến nay, đông trùng hạ thảo Cordyceps sinensis chỉ được tìm thấy ở một số cao nguyên cao hơn mặt biển từ 3500 đến 5000m. Đó là các vùng Tây Tạng, Tứ Xuyên, Thanh Hi, Cam Túc, Vân Nam… Tên gọi “đông trùng hạ thảo” (tiếng Tạng: yartsa gunbu hay yatsa gunbu) là xuất phát từ quan sát thực tế khi thấy sự phát triển cộng sinh kỳ lạ giữa loài nấm túi Cordyceps sinensis với ấu trùng của một loài côn trùng thuộc chi Hepialus.
Có nguồn gốc từ Hàn Quốc
Đông trùng hạ thảo hàn quốc là sản phẩm được chiết xuất từ đông trùng hạ thảo tuyết được nuôi trồng ở tại Hàn Quốc. Là thảo dược nuôi nuôi theo quy trình khép kín, lấy giống từ chính đông trùng hạ thảo Tây Tạng Trung Quốc và được chăm sóc theo quy trình kỹ thuật nghiêm ngặt nên đông trùng hạ thảo hàn quốc thừa hưởng hết tất cả dược tính quý giá có lợi cho sức khỏe từ đông trùng hạ thảo thiên nhiên.
Sản phẩm này trên thị trường hiện được chia làm 2 loại : đông trùng hạ thảo hàn quốc dạng viên và đông trùng hạ thảo hàn quốc dạng nước, ở những mục sau chúng ta sẽ tìm hiểu kỹ về tác dụng của đông trùng hạ thảo dạng viên và tác dụng của đông trùng hạ thảo dạng nước Hàn Quốc.
Xuất xứ tại Việt Nam
Đông trùng hạ thảo Việt Nam không phải là đông trùng nguyên con tự nhiên ở Tây Tạng. Đây là kết quả của quá trình nuôi trồng trong phòng thí nghiệm trên nguồn cơ chất (cơm dừa, gạo lứt, đậu xanh,…), nhộng tằm, bọ xít,… Dược liệu nuôi trồng cho hàm lượng dược tính quý hiếm Cordycepin và Adenosin ở mức cao khoảng 60 – 70 % so với loại khai thác trong tự nhiên. Hiện nay chỉ có một số ít đơn vị trên cả nước nuôi trồng thành công loại dược liệu này. Bởi để có thể nuôi trồng yêu cầu sự đầu tư về máy móc, trang thiết bị, đội ngũ kỹ thuật viên có chuyên môn cao và kinh nghiệm.
Đông trùng Việt Nam được nuôi cấy ở điều kiện tiêu chuẩn có mức nhiệt độ mô phỏng thay đổi ngày đêm dựa trên chỉ số thực được thu thập từ cao nguyên Tây Tạng. Chính nhờ đó đông trùng Việt Nam có thể đảm bảo được thành phần dược tính và chất dinh dưỡng tương tự như đông trùng nguyên con.
2.3 Phân loại theo quy cách chế biến
Đông trùng hạ thảo không phải ai lúc nào cũng có thời gian rảnh hay biết cách để chế biến các món ăn. Hoặc nhâm nhi cốc trà pha với đông trùng hạ thảo… Để khắc phục được điều đó thì một số sản phẩm được điều chế từ đông trùng thảo đã ra đời nhằm đáp ứng và phục vụ các nhu cầu của người dùng. Ai cũng có thể sử dụng được nhanh chóng và gọn nhẹ hơn. Được bào chế từ dạng này sang dạng khác chỉ là hình thức làm thay đổi hình dạng và thay đổi một số cách sử dụng…nhưng không hề làm mất đi các chất hữu ích và tốt cho sức khỏe của chúng ta.
Dạng viên
Loại dạng viên này thì có hình dạng giống như viên con nhộng bình thường mà chúng ta hay sử dụng. Ruột bên trong viên nhộng có dạng bột. Các bạn có thể uống trực tiếp với nước trắng mà không cần phải mất thời gian chế biến qua các món ăn hay thời gian chờ đợi hãm trà như dùng loại chưa qua chế phẩm. Đây là sản phẩm có tác dụng làm đẹp cho các chị em phụ nữ. Giúp nữ giới có làn da đẹp mềm mại, tăng khả năng chống lão hóa da giúp da có độ đàn hồi cao. Đông trùng hạ thảo được kết hợp với các chất thảo dược quý khác như linh chi…giúp thanh lọc các chất có hại cho da, phục hồi làn da và tái tạo tế bào da…rất tốt cho việc chăm sóc sắc đẹp của chị em phụ nữ.
Dạng bột
loại này ở dạng bột nghiền nhỏ có màu vàng giúp bạn sử dụng nhanh và đơn giản hơn. Trùng thảo được đem phơi khô hoặc sấy khô sau đó được nghiền nhỏ thành bột và đem đựng ở trong lọ thủy tinh. Với cách làm này giúp bạn bảo quản được lâu hơn, sử dụng với thời gian lâu hơn là để ở dạng tươi. Với dạng bột này thì bạn cũng vẫn chế biến được với các món ăn như: nấu cháo, hầm… bình thường như để nguyên con. Hoặc bạn cũng có thể pha với nước ấm uống trực tiếp hàng ngày và cũng có thể pha theo cách hãm trà rồi dùng đều được. Với bột đông trùng hạ thảo bạn còn có thể làm mặt nạ để đắp mặt rất tôt cho nhu cầu làm đẹp từ bên ngoài của chị em phụ nữ.
Tuy nhiên, bột đông trùng hạ thảo nên sử dụng vào sáng sớm hoặc uống khi đói thì hiệu quả nhất hoặc dùng buổi tối trước khi đi ngủ để cơ thể hấp thụ được tốt nhất. Tuyệt đối không dùng bột đông trùng hạ thảo trong trường hợp cơ thể bị xuất huyết hoặc chảy máu.
Dạng sấy khô nguyên con
Để đảm bảo cho quá trình bảo quản được lâu và không làm giảm chất lượng thì đông trùng hạ thảo tươi đã được sấy khô bởi công nghệ tiên tiến, hiện đại. Đông trùng hạ thảo sấy khô dễ dàng thêm vào các món canh hầm, cháo, ngâm rượu hoặc ăn trực tiếp vô cùng tiện dụng. Hiện tại nhờ công nghệ sấy thăng hoa mà trùng thảo được bảo đảm giữ nguyên giá trị dinh dưỡng cũng như thời gian bảo quản lâu dài mà không sợ ảnh hưởng do các tác nhân bên ngoài. Trùng thảo sấy thăng hoa là loại dược liệu liệu quý hiếm được chế biến từ nấm trùng thảo tươi bằng kỹ thuật làm khô lạnh hay còn gọi là khử nước. Với cách sấy này đông trùng hạ thảo vừa bảo quản được lâu, tránh nấm mốc mà vẫn có thể giữ nguyên được các dưỡng chất ban đầu. Đây cũng là nguyên nhân khiến dạng đông trùng này được yêu thích và sử dụng rộng rãi trên thị trường.
Dạng nước
Với loại dạng nước này bạn có thể sử dụng một cách đơn giản và nhanh chóng. Bạn chỉ việc mở nắp lọ và uống hoặc mở nắp túi đựng để thưởng thức vị ngon của đông trùng thảo. Sản phẩm dạng nước ra đời góp phần giúp người dùng dễ sử dụng hơn đặc biệt là những ai không muốn sử dụng ở dạng thức ăn hay những người có hệ tiêu hóa kém hoặc người mệt mỏi không đủ sức để hoạt động tốt quá trình tiêu hóa thì nên sử dụng đông trùng hạ thảo ở dạng nước. Với sản phẩm ở dạng nước thì vẫn hoàn toàn có công dụng tốt như sản phẩm ở dạng nguyên con. Sản phẩm ở dạng nước giúp cơ thể bạn hấp thu nhanh hơn và giúp bạn tiết kiệm rất nhiều thời gian chế biến, rất tiện lợi trong việc mang đi di chuyển khắp nơi. Đặc biệt dạng nước rất phù hợp cho những ai cơ thể mệt mỏi, chán ăn, suy nhược, kém hấp thu…
3. Tác dụng của từng loại đông trùng hạ thảo
Cho dù là loại đông trùng hạ thảo nào thì tác dụng của chúng cũng tương đồng nhau. Khác nhau ở hình thái mức độ của tác dụng vì phụ thuộc vào hàm lượng các hoạt chất sinh học. Nhìn chung các loại đông trùng hạ thảo đều có công dụng:
- Bổ sung các chất dinh dưỡng, năng lượng cho cơ thể.
- Bảo vệ tim mạch, gan, thận và hệ hô hấp.
- Giúp hạ huyết áp, hạ mỡ máu, kiểm soát đường huyết và dự phòng các biến chứng tiểu đường, chống rối loạn nhịp tim, hỗ trợ điều trị viêm phế quản, hen….
- Chống viêm, chống oxy hóa mạnh, làm chậm quá trình lão hóa.
- Tăng cường sinh lý.
- Hỗ trợ điều trị một số bệnh ung thư.
- Giảm tác dụng phụ do hóa trị, xạ trị.
- Đồng thời ức chế sự di căn của một số loại ung thư.
- Điều hòa miễn dịch, nhiều hoạt chất liên quan đến tăng cường miễn dịch.
- Cải thiện chức năng não bộ.
- Tăng tuần hoàn, chống huyết khối.
Để đánh giá loại đông trùng hạ thảo nào tốt hơn chúng ta cần dựa vào hàm lượng dược chất của các thành phần có hoạt tính sinh học. Trước khi mua đông trùng hạ thảo, hãy kiểm tra các giấy tờ chứng minh nguồn gốc xuất xứ cũng như tỷ lệ và hàm lượng dược chất trong đó quan trọng nhất là adenosin và cordycepin. Loại này chứng minh được hàm lượng cao các hoạt chất này thì có nghĩa loại đông trùng hạ thảo đó có được tác dụng tốt hơn với sức khỏe. Công dụng của Đông trùng hạ thảo thì nhiều vô số kể, và cho dù là loại nào cũng mang đến những giá trị sức khoẻ nhất định đến cho người dùng. Những thông tin trên đã cung cấp đầy đủ hết tất cả những loại Đông trùng hạ thảo đang được thực hiện mua bán trên thị trường. Hy vọng sẽ cung cấp các thông tin hữu ích đến với bạn trong công cuộc tìm kiếm một sản phẩm phù hợp để bồi bổ sức khỏe cá nhân và gia đình!